یک راهکار مفید برای اینکه مطمئن شوید تیم‌های کسب و کارتان مطالب آموزشی را از راه دور یاد می‌گیرند، ایجاد یک محیط یادگیری مشارکتی (group learning) است. این محیط‌ها به فراگیران انگیزه می‌دهد تا در فعالیت‌های یادگیری درگیر شده، مشارکت کرده و مراحل آن را تکمیل کنند. چیزی که برای ایجاد یک محیط یادگیری مشارکتی به آن نیاز دارید، نگرش درست و ابزارهای کارآمد است.
یادگیری مشارکتی چیست؟
یادگیری مشارکتی، رویکرد آموزشی استفاده از گروه‌ها برای تقویت یادگیری از طریق کار با یکدیگر است. گروه‌هایی که از دو یا چند یادگیرنده تشکیل شده‌اند و برای یادگیری مفاهیم جدید، حل مسائل و تکمیل تکالیف با هم کار می‌کنند.
رویکرد یادگیری مشارکتی، فراگیران را به صورت فعالانه در پردازش و ترکیب مفاهیم و اطلاعات درگیر میکند.
فراگیران، به عنوان یک گروه برای درک مفاهیم آموزش داده شده، همکاری کرده و با یکدیگر روی پروژه‌ها کار می‌کنند
آنها به عنوان یک گروه، از طریق دفاع از مواضع خود، قالب بندی مجدد ایده‌ها، توجه به سایر دیدگاه‌ها و بیان نظرات خود، از شرایط موجود درک کامل‌تر و دقیق‌تری به دست خواهند آورد.
عناصر اصلی ایجاد محیط یادگیری مشارکتی چیست؟
در اینجا 4 عنصر کلیدی و ضروری که برای ایجاد یک محیط یادگیری مشارکتی وجود دارد، به شما معرفی می‌کنیم. با دریافت و رعایت این موارد، می‌توانید به تیم‌های کسب و کارتان کمک کنید تا به صورت خودانگیخته در فرآیند یادگیری مشارکتی درگیر شوند.
1. از یادگیری غیرمتمرکز استقبال کنید
یادگیری متمرکز بر این مبنا فعالیت میکند: اساتید و مربیان آموزش می‌دهند و فراگیران در آموزش گروهی، مطالب آموزشی را یاد می‌گیرند. اما این روزها اکثر کسب و کارها به سمت رویکرد غیرمتمرکز در حرکتند و این سیستم را منسوخ اعلام کرده‌اند. چرا که کارکنان و فراگیران بیشتری از راه دور و به صورت ناهمزمان فعالیت می‌کنند. بنابراین، لازم است مفاهیم و مطالب آموزشی را به بخش‌های کوچک تقسیم کرده و در برنامه کاری روزانه آنها قرار دهید.
اولین مرحله در تمرکززدایی یادگیری، استفاده از فناوری و ایجاد کلاس‌های آنلاین است که می‌تواند به صورت جلسات کوتاه برگزار شود.
در یک محیط یادگیری مشارکتی غیرمتمرکز، هر یک ار اعضای تیم در فرآیند یادگیری شرکت می‌کنند. آنها می‌توانند نیازهای یادگیری خود و استراتژی‌های یادگیری که برایشان مفید است، شناسایی کنند. برای دوره مورد نظر درخواست دهند. در مورد دوره‌های موجود بازخورد دهند و خودشان دوره‌هایی را ایجاد کنند. این یک رویکرد از پایین به بالاست.
در این رویکرد، فراگیران برای درخواست فرصت‌های یادگیری از یک پلتفرم یادگیری مشارکتی استفاده می‌کنند. به این ترتیب، همه اعضا می‌توانند نظر دهند که کدام دوره مفیدتر است یا هر کس که توانمندی خاصی دارد، می‌تواند پیشنهاد تدریس یک دوره را به سایرین بدهد. در رویکرد از پایین به بالا، می‌توانید به سرعت دوره‌ها را ایجاد و به روز رسانی کنید. این کار به سازمان کمک میکند تا نیروی کار خود را در مورد مهارت‌های کارآمد و مهم، به روز نگه دارد.
در ادامه نحوه عملکرد یادگیری از پایین به بالا را بررسی می‌کنیم:
یادگیری غیرمتمرکز، دانش و اطلاعات را در اختیار همه افراد قرار داده و به آنها اجازه می‌دهد مزایای اطلاعات را به اشتراک بگذارند. این سیستم، چابک‌تر و سازگارتر از سیستم‌های یادگیری متمرکز سنتی است.
هنگامی که فرآیند یادگیری، مشارکتی شود، هر کس مسئول یادگیری خود است و قدرت کنترل اهداف خود را دارد. اما، در یادگیری سنتی، بخش آموزش و توسعه یک سازمان، در مورد کمبودها و شکاف‌های دانش کارکنان بررسی‌های لازم را انجام می‌دهند. سپس برای اصلاح این شکاف‌ها دوره‌هایی را تعریف و ایجاد می‌کنند. تولید دوره‌های آموزشی به این روش، معمولا به هزینه زیادی نیاز دارد. علاوه بر این، ایجاد آنها ممکن است ماه‌ها طول بکشد. در این روش، دانش و اطلاعات از سوی افرادی که آنها را دریافت می‌کنند به سمت پایین جریان پیدا میکند. این همان رویکرد از بالا به پایین است.
2. بر یادگیری خود راهبر تاکید کنید
هنگامی که شما یادگیری خود هدایت شونده را فعال می‌کنید، ضمن تقویت رشد کارمندان، منافع سازمان خود را نیز به حداکثر می‌رسانید.
یادگیری خود راهبر، بیشترین استقلال و انعطاف را به تیم شما می‌دهد، چرا که فقط آنها از نیازهای یادگیری خود مطلع هستند. این روش به فراگیران امکان می‌دهد تا دوره‌ها را با یک سری از فعالیت‌ها تطبیق دهند، زیرا این اختیار را دارند که فعالیت‌های یادگیری خود را مدیریت کنند.
برای موثر بودن یادگیری خود راهبر، باید کارگروهی تشکیل شود. مدیران تیم در فعالیت‌های مشترک مشارکت می‌کنند تا به عنوان تسهیل کننده‌ای عمل کنند که به تعیین اهداف یادگیری، پیشنهاد دوره‌ها، تسهیل جریان محتوای یادگیری و ایجاد یک برنامه زمانی کمک میکند.
این رویکرد، با آنچه که یادگیرندگان می‌خواهند، همسو و هماهنگ می‌شود. فراگیران نیازهای یادگیری خود را شناسایی می‌کنند و مدیران، یادگیری مشارکتی را ترویج می‌کنند. همچنین با به اشتراک گذاشتن اطلاعات در مورد اهدافشان، می‌توانند الگوبرداری کنند.
3. به اشتراک گذاشتن دانش را ترویج کنید
وقتی با یک تیم با استعداد سر و کار دارید، فراگیران بزرگ‌ترین منبع اطلاعاتی شما محسوب می‌شوند. آنها مهارت، هوشمندی و تخصص لازم را برای کمک به موفقیت شما در اختیار دارند. با ترویج اشتراک دانش در سازمان خود، می‌توانید از قدرت یادگیری مشارکتی بهره‌مند شوید.
در محیط یادگیری مشارکتی، فراگیران به همه کمک می‌کنند تا ضمن درک بهتر فعالیت‌های خود، دید ارزشمندی از سایر بخش‌ها به دست آورند. این نگرش به آنها امکان می‌دهد تا با استراتژی جهانی هماهنگ باشند. همچنین، تفکر انتقادی را در تیم‌های یادگیری ترویج میکند. این وابستگی متقابل، کار گروهی، به اشتراک گذاشتن دانش و احساس تعلق به یک جامعه یادگیری، باعث می‌شود فراگیران و کارکنان رضایتمندی بیشتری داشته باشند.
یکی دیگر از مزایای ارزشمند ترویج به اشتراک گذاشتن دانش، کاهش خطر فرار مغزهاست. هنگامی که یک محیط یادگیری مشارکتی در رویکرد از پایین به بالا، به اشتراک گذاری دانش را ترویج میکند، می‌توانید اطلاعات سازمانی را به اشتراک بگذارید و به آنها دسترسی پیدا کنید.
4. بستر مناسبی برای یادگیری مشارکتی انتخاب کنید
برای ایجاد یک محیط یادگیری مشارکتی موثر، مهم‌ترین ابزار، ایجاد بستر مناسب است. ابزارهایی مانند BigBlueButton، Adobe Connect به شما کمک میکند تا برای این منظور بستر مناسبی ایجاد کنید. این ابزارها به شما امکان می‌دهد تا به راحتی و با هزینه کم دوره‌هایی برای رفع نیاز کارکنان خود ایجاد کنید.
پلتفرم‌های یادگیری مشارکتی نسبت به پلتفرم‌های یادگیری سنتی، مزایای بیشتری ارائه می‌دهند. از جمله اینکه با این روش:
ایجاد دوره‌ها سریع‌تر، آسان‌تر و ارزان‌تر است، زیرا دوره‌ها در صورت نیاز توسط کارمندان ایجاد می‌شوند. در مطالب آینده راجع به پلتفرم‌های آموزش مجازی بیشتر صحبت خواهیم کرد.
بخش‌های تحقیق و توسعه نیازی به صرف زمان برای ساخت و تامین محتوای یادگیری ندارند. در عوض آنها تسهیل کننده یادگیری هستند و برای ارتباط با ذینفعان، آسان کردن جریان محتوای یادگیری و استراتژی‌ها، زمان بیشتری در اختیار دارند.
از آنجا که دوره‌های آموزشی در یک پلتفرم یادگیری مشارکتی و به صورت داخلی ایجاد می‌شوند، مختص نیازهای سازمان شما هستند و هدف تیم شما قرار می‌گیرند. در واقع، با این روش می‌توانید هر گونه شکاف مهارتی را به سرعت رفع کنید. همچنین قادر هستید دوره‌های قدیمی را فورا علامت گذاری و اصلاح کنید. این به کسب و کار شما کمک میکند تا در شرایط رقابتی باقی بماند و به تغییرات سریع بازار به خوبی پاسخ دهد.
در نهایت، استفاده از یک پلتفرم یادگیری مشارکتی به معنای تمرکز بر بازگشت سرمایه (ROI) است. این پلتفرم‌ها، بر اساس نیازها و شکاف‌های دانشی و مهارتی سازمان شما طراحی شده‌اند. با پیشرفت اعضای تیم، می‌توانید پیشرفت در نتایج و موفقیت کلی فراگیران برای هر ابتکار و یادگیری را اندازه‌گیری کنید.
سامانه LMS راهبران، ضمن ساده کردن فرآیند آموزش و کاهش هزینه‌ها، به فراگیران شما امکان می‌دهد به راحتی با هم گفتگو کنند.
مزایای یادگیری مشارکتی چیست؟
ایجاد محیط یادگیری مشارکتی، مزایای زیادی دارد، هم برای سازمان و هم برای فراگیران. اکنون به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم.
مهارت‌های خود مدیریتی و رهبری را توسعه می‌دهد
زمانی که افراد برای رسیدن به یک هدف مشترک با یکدیگر همکاری می‌کنند، فرصت خواهند داشت تا مهارت‌های خود را در تمام سطوح توسعه دهند. فراگیران وظیفه سازماندهی، تعیین تکلیف و آموزش را بر عهده دارند. آنها در حال یادگیری نحوه مدیریت خود و دیگران هستند و به شیوه‌ای موثر و سازنده امور را رهبری می‌کنند.
دانش و مهارت کارکنان را افزایش می‌دهد
فعالیت فراگیران در محیط یادگیری مشارکتی، دانش و مهارت‌های آنها را به میزان زیادی توسعه می‌دهد.
آنها در این محیط، علاوه بر اینکه مهارت‌های موجود خود را با آموزش دادن به دیگران تقویت می‌کنند، از سایر فراگیران نیز مهارت‌های جدیدی فرا می‌گیرند.
به این ترتیب، نیاز به آموزش رسمی کاهش پیدا کرده و فراگیران تشویق می‌شوند تا به صورت مداوم با مفاهیم جدید درگیر شوند و مهارت‌های خود را افزایش دهند.
روابط بین تیم‌ها و بخش‌های مختلف را امکان‌پذیر می‌سازد
تماس محدود بین تیم‌ها، تقویت ارتباطات و انجام کار گروهی را با مشکل روبرو میکند. اما با وجود یادگیری مشارکتی در بین تیم‌ها، افراد مجبور می‌شوند ارتباطات جدید ایجاد کرده و راه‌هایی برای فعالیت با یکدیگر پیدا کنند.
به دست آوردن دانش و حفظ آن را بهبود می‌بخشد
فرآیند یادگیری مشارکتی به شرکت کنندگان امکان می‌دهد تا به سطح بالای دانش و اطلاعات دست پیدا کرده و دانش خود را در مدت طولانی‌تری (نسبت به محیط یادگیری غیرمشارکتی)، حفظ کنند.
به طور کلی باید بگوئیم، استفاده از یادگیری مشارکتی، افزایش دانش و حفظ بهتر آن را به دنبال دارد.
کارکنان را حفظ میکند و مشارکت آنها را بهبود می‌بخشد
کارکنان، در محیط یادگیری مشارکتی، فرصت فراگیری مهارت‌های جدید را پیدا می‌کنند. آنها از کار خود رضایت بیشتری دارند و کمتر به دنبال فرصت‌های شغلی دیگر هستند. کارکنان راضی، در فعالیت‌ها مشارکت می‌کنند و در نهایت، کارایی و بهره‌وری کسب و کار را افزایش می‌دهند.
و در انتها…
ملاحظه کردید که برای ایجاد یک محیط یادگیری مشارکتی کارآمد و موثر، اساتید باید از استراتژی آموزشی از بالا به پایین دور شوند. اما به خاطر داشته باشید که مانند هر اکوسیستم یادگیری پایدار، عملی کردن این موضوع، نیازمند تلاش، پیگیری و حل مسائل پیش روست.
