گرانی، بالا رفتن دلار، تحریم، کمتر شدن قدرت خرید مردم و در نهایت ویروس کرونا شرایط سختی را برای همه کسب و کارها ایجاد کرده است. وقتی پای صحبت کاسبان و بازاریان می‌نشینیم، اکثرشان از رکود و کاهش درآمدهای کسب و کارشان می‌گویند. بعضی از این افراد منتظرند تا رکود تمام بشود و کارشان دوباره رونق پیدا کند. دسته‌ای دیگر هم به دنبال راهی برای خارج شدن از رکود هستند.
در دوران رکود بازار، صاحبان کسب و کارها دچار اضطراب و سردرگمی می‌شوند. به همین دلیل خیلی وقت‌ها گرفتن تصمیم درست در دوران رکود برای‌شان سخت است. دقیقا همین شرایط است که افراد موفق و بی تجربه را از هم جدا می‌کند. یک فرد عادی در شرایط رکود دست به اقدامات عجولانه‌ای مثل تعطیلی کسب و کار، اخراج کارکنان، تبدیل کالاها به پول نقد و در نهایت فروش دارایی‌هایش می‌زند. اما یک فرد موفق مثل ناخدای حرفه‌ای که کشتی را از طوفان نجات می‌دهد، کسب و کارش را از رکود خارج می‌کند.
چرا کسب و کارمان در رکود است و رشد نمی‌کند؟
رکود انواع و شدت‌های مختلفی دارد. گاهی اوقات رکود سراسری است. یعنی یک منطقه یا حتی کل جهان را تحت تاثیر قرار می‌دهد. گاهی اوقات هم بازار شرایط خوب و مساعدی دارد اما کسب و کار شما مدت طولانی است که پیشرفتی ندارد. در هر صورت اولین قدم برای خارج شدن از رکود این است که علت آن را پیدا کنید. عامل رکود می‌تواند از چند ماه تا چندین سال روی بازار تاثیر داشته باشد. به همین دلیل باید به دنبال بهترین روش‌ها برای خروج کسب و کارتان از رکود باشید.
اول از همه شرایط رقبا و همکاران را بررسی کنید. اگر کسب و کار همکاران شما رونق خوبی دارد، پس باید داخل فروشگاه‌تان به دنبال پیدا کردن مشکل باشید. در صورتی که بازار کار شما کلا دچار رکود شده است باید به دنبال راه‌های تازه‌ای برای جذب مشتری باشید. بعضی وقت‌ها دلیل کند شدن رشد کسب و کارتان، حضور یک رقیب قدرتمند است. مثلا به تازگی هایپرمارکت بزرگی در نزدیکی سوپرمارکت شما تاسیس شده است. همین مسئله ممکن است دلیل اصلی کاهش مشتریان و رکود فروشگاه‌تان باشد.
علاوه‌بر این‌ها ممکن است چند عامل مختلف در رکود فروشگاه شما تاثیر داشته باشند. در نتیجه باید عواملی که موجب رکود کسب و کار ما شده‌اند را پیدا کنیم. بعد از این که دلایل رکود و یا حتی کند شدن رشد کسب و کارمان را پیدا کردیم، باید بهترین روش‌ها را برای خارج شدن از آن انتخاب کنیم.
برای خارج شدن از رکود چه کارهایی انجام دهیم؟
بدترین کار در شرایط رکود این است که عجولانه و بدون تحقیق و فکر کردن تصمیم بگیرید. احتمالا مدت زمان زیادی از وقت و عمر خود را برای کسب و کارتان صرف کرده‌اید. پس با یک تصمیم درست و منطقی، آن را از خطر رکود خارج کنید. گاهی اوقات برای خارج شدن از رکود فقط کافیست متفاوت بیاندیشید. به بیان ساده‌تر رکود یعنی این که روش فعلی شما جواب نمی‌دهد و لازم است رویه کاری خود را تغییر دهید. پس چند پیشنهاد عملی برای خروج از رکود به شما می‌دهیم.
1- بازار کارتان را گسترش دهید
وقتی مغازه‌ای را تاسیس می‌کنید روز اول ممکن است حتی یک مشتری هم نداشته باشید. روز دوم 1 یا 2 مشتری از شما خرید می‌کنند. به همین ترتیب با گذشت زمان مشتریان بیشتری پیدا می‌کنید. اما زمانی می‌رسد که روند رشد مشتریان متوقف می‌شود. مثلا ممکن است چندین ماه تعداد مشتریان مغازه شما حدود 150 نفر باشد. حتی با تبلیغات و بازاریابی هم این مقدار بیشتر نمی‌شود. چرا؟ چون بازار کار شما به حداکثر ظرفیت خودش رسیده است.
در چنین شرایطی برای این که کسب و کارتان رشد کند باید فعالیت‌تان را گسترش دهید. یکی از راه‌های گسترش فروشگاه‌تان این است که شعبه دیگری از آن را تاسیس کنید. این کار ظرفیت فروش‌تان را بیشتر می‌کند؛ اما باز هم بعد از چند ماه دوباره رشد فروشگاه‌تان متوقف می‌شود و تعداد مشتریان شما ثابت می‌ماند. یک راه بهتر برای گسترش کسب و کارتان این است که آن را وارد فضای مجازی کنید.
راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی شما را وارد بازار بسیار بزرگی می‌کند که تعداد مشتریان در آن محدودیتی ندارد. با این کار مشتریان از سراسر ایران می‌توانند محصولات شما را خریداری کنند. علاوه‌بر این، تاسیس فروشگاه اینترنتی هزینه بسیار کمتری نسبت به تاسیس شعبه دیگری از مغازه دارد. برای فروش اینترنتی کالاهای خود بهتر است از سایت فروشگاهی و شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام استفاده کنید.
برای فروش محصول از طریق اینستاگرام اول از همه باید یک پیج فروشگاهی در آن بسازید. بعد هم می‌توانید از طریق این پیج، کالاهای مختلفی را به مردم بفروشید. نکته مهم در مورد اینستاگرام این است که برای کسب درآمد از آن راه‌ها دیگری به جز فروش محصول هم وجود دارد. مثلا می‌توانید به یک بلاگر اینستاگرامی تبدیل شوید و با تولید محتوا کسب درآمد کنید. در مقاله «رمز و رازهای پول درآوردن از اینستاگرام» چند روش دیگر برای کسب درآمد از اینستاگرام را آموزش داده‌ایم.
اینستاگرام در زمان رکود کسب و کارتان می‌تواند به عنوان یک شغل دوم هم درآمد جاری شما را تامین کند. مثلا می‌توانید از تخصص خودتان استفاده کنید و برای پیج‌های دیگر تولید محتوا انجام دهید. برای موفقیت در اینستاگرام باید مدیریت پیج و پست گذاری در این شبکه اجتماعی را یاد بگیرید. مقاله‌های زیر در این زمینه به شما کمک می‌کنند.
- بایو اینستاگرام‌تان در 3 ثانیه اول، باعث جذب افراد می‌شود؟
- چگونه برای پست‌های‌مان یک کپشن جذاب بنویسیم؟
- آموزش کامل تبلیغات بسیار مؤثر در اینستاگرام
خیلی از افراد فکر می‌کنند ساخت سایت کار سختی است، اما راه‌اندازی سایت فروشگاهی هم مثل ساخت پیج اینستاگرام راحت و سریع است. سیتی سایت یک سرویس ساخت فروشگاه اینترنتی است که مراحل طراحی سایت را آسان و سریع کرده است. برای راه‌اندازی سایت فروشگاهی فقط کافیست روی لینک زیر کلیک کرده و با وارد کردن شماره تلفن خودتان ثبت نام کنید. بعد از وارد شدن به پنل کاربری فروشگاه ساز، تعدادی ویدیو کوتاه مشاهده می‌کنید. با دیدن این ویدیوها مراحل طراحی سایت و کارهای دیگر مثل وارد کردن محصول و ایجاد دسته بندی برای کالاها را یاد می‌گیرید.
2- از روش‌های مختلف بازاریابی استفاده کنید
اولین کاری که اکثر صاحبان کسب و کار در دوران رکود انجام می‌دهند این است که بودجه تبلیغات را قطع می‌کنند یا آن را کاهش می‌دهند. هدف این افراد کم کردن هزینه‌های جاری کسب و کار است. اما باید بدانید که تبلیغات هزینه نیست. تبلیغات در اصل سرمایه گذاری شما روی کسب و کارتان است. با قطع یا کم کردن بودجه تبلیغاتی، کسب و کارتان را نابود می‌کنید. در این دوران نه تنها نباید بودجه تبلیغاتی را کم کنید، بلکه بهتر است بیشتر از قبل هم تبلیغات کنید.
البته تبلیغات و بازاریابی شما باید با دوران قبل از رکود تفاوت داشته باشد. یعنی به جای کمتر کردن تبلیغات، باید آن را هدفمندتر انجام دهید. به بیان ساده‌تر باید تبلیغات خودتان را در جایی انجام دهید که مشتریان بیشتری به سمت شما جذب شوند. بهترین روش برای تبلیغات این است که از فضای مجازی استفاده کنید.
یکی از مزایای تبلیغات در سطح اینترنت این است که افراد بیشتر تبلیغ شما را می‌بینند. علاوه‌بر این تاثیر تبلیغ اینترنتی از تبلیغات سنتی بیشتر است. اگر می‌خواهید با انواع تبلیغات و میزان اثرگذاری آن‌ها بیشتر آشنا شوید، پیشنهاد می‌کنم مقاله «یک تبلیغ خوب و تاثیرگذار فروش‌تان را چند برابر می‌کند» را مطالعه کنید.
3- به مشتریان خود بیشتر اهمیت بدهید
مشتری مداری در هر شرایطی باعث بهبود کسب و کار شما می‌شود. اگر مشتریان کمی هم دارید باید نظر آن‌ها را جلب کنید. رضایت مشتری باعث می‌شود که افراد بیشتری به وسیله تبلیغات دهان به دهان با فروشگاه شما آشنا شوند. پس باید سعی کنید فراتر از انتظار مشتری ظاهر شوید. به عنوان ساده‌ترین راهکار سعی کنید رفتار بهتری با مشتری داشته باشید.
برخورد گرم و صمیمانه به همراه مشاوره دلسوزانه باعث می‌شود مشتری شما باز هم از فروشگاه‌تان خرید کند. همچنین فروشگاه شما را به سایر دوستان و آشنایانش پیشنهاد خواهد کرد. برای این که اطلاعات بیشتری در این زمینه داشته باشید پیشنهاد می‌کنم مقاله «تأثیر معجزه آسای تایید اجتماعی یا social proof در فروش» را مطالعه کنید. در کنار این موارد تخفیف دادن و فروش ویژه هم تاثیر زیادی در رضایت مشتری دارد.
اهمیت دادن به مشتری رمز بقا در بازار رقابتی است. تاریخ نشان داده که اگر به نیاز مشتری توجه نکنید، محکوم به شکست خواهید بود. به عنوان مثال می‌توانیم به شرکت‌های نوکیا و جنرال موتور اشاره کنیم. این دو شرکت در زمان‌های نه چندان دور بازار موبایل و خودرو دنیا را در اختیار داشتند. اما به دلیل این که به نیازهای مشتری بی توجه بودند، به شدت سقوط کردند.
4- کیفیت و تنوع محصولات خود را بیشتر کنید
مشتریان دوست دارند از جایی خرید کنند که حق انتخاب زیادی داشته باشند. به همین دلیل است که فروشگاه‌های بزرگ که اجناس متنوعی دارند، مشتریان بیشتری را به خود جذب می‌کنند. علاوه‌بر تنوع کالاها، لازم است روی کیفیت آن‌ها هم کار کنید. یک محصول بی کیفیت حتی اگر قیمت پایینی داشته باشد، در نهایت کارایی زیادی برای مشتری ندارد. به همین دلیل بهتر است کالاهای اصلی و با کیفیت بالا را موجود کنید.
5- کسب و کارتان را متحول کنید
در بعضی از موارد یک تحول اساسی در کسب و کارتان می‌تواند آن را از رکود خارج کند. مثلا تغییر دکور مغازه و نوع چیدمان آن می‌تواند مشتریان را به خرید از شما ترغیب کند. در صورتی که این تغییرات تاثیری روی افزایش درآمدتان نداشت، باید به فکر تغییرات بزرگ‌تری باشید. مثلا می‌توانید مدل کسب و کار خود را عوض کنید. اگر خرده فروشی دارید، به جای آن محصولات را به صورت عمده بفروشید.
یکی دیگر از کارهایی که می‌توانید برای رونق کسب و کارتان انجام دهید این است که روی بخش کوچکی از بازار تمرکز کنید. شاید فکر کنید با این کار مشتریان‌تان کمتر هم می‌شود. در اصل چنین چیزی نیست. چون وقتی طیف خاصی از مشتریان را به عنوان هدف کسب و کارتان انتخاب کنید، خدمات بهتری به این افراد عرضه می‌کنید. به این تکنیک نیچ مارکتینگ می‌گویند. در مقاله «چگونه با نیچ مارکتینگ درآمد بالایی داشته باشیم؟» بیشتر در مورد این روش بازاریابی توضیح داده‌ایم.
مثلا به جای فروش انواع لوازم خانگی، می‌توانید فقط قهوه جوش و ابزارهای مربوط به درست کردن قهوه را بفروشید. با این کار افرادی که قهوه می‌خورند ترجیح می‌دهند که از شما خرید کنند. چون فروشگاه شما به صورت تخصصی در این زمینه فعالیت دارد و همه وسایل مورد نیاز آن‌ها را موجود دارید.
6- تخصص و مهارت‌های خودتان را بیشتر کنید
وقتی کسب و کارتان راکد است و مشتریان زیادی ندارید، وقت آزاد بیشتری پیدا می‌کنید. از این زمان‌های آزاد برای تقویت مهارت‌ها و یادگیری چیزهای جدید استفاده کنید. مثلا وقت‌هایی که در مغازه بیکار هستید و مشتری ندارید، روی سایت فروشگاه کار کنید. پیشنهاد می‌کنم دوره‌های آموزشی مجازی را خریداری کنید و در زمینه‌های مختلف مثل تولید محتوا و دیجیتال مارکتینگ آموزش ببینید. با این مهارت‌ها می‌توانید یک فروشگاه اینترنتی پردرآمد راه‌اندازی کنید. در مقاله «با این چند مهارت پولساز، هیچ وقت بیکار نمی‌مانید» مهارت‌های بیشتری را برای یادگیری معرفی کرده‌ایم.
7- قیمت محصولات را تغییر دهید
تغییر قیمت یکی از تکنیک‌های موثر برای خارج شدن از رکود است. برای تغییر قیمت محصولات باید شرایط فعلی بازار را زیر نظر داشته باشید. همچنین قیمت رقبا را هم بررسی کنید. شاید فکر کنید راه افزایش مشتری این است که قیمت‌ها را تا حد امکان پایین بیاورید. اما این کار در هر شرایطی موثر نیست و گاهی نتیجه عکس می‌دهد.
تجربه نشان داده در کشور ما وقتی قیمت محصولات در حال کاهش است، مردم کمتر خرید می‌کنند. چون تصورشان این است که قیمت‌ها باز هم پایین می‌آید. به همین دلیل کاهش قیمت ممکن است نتیجه معکوسی داشته باشد. در چنین شرایطی باید قیمت‌ها را بالا ببرید. البته خیلی هم کالاهای خود را گران نفروشید که مشتری خرید نکند. مقدار کمی افزایش قیمت باعث می‌شود که مردم از ترس افزایش دوباره قیمت‌ها، بیشتر خرید کنند. حالا که قیمت‌ها را بالا بردید بهتر است به مشتری بیشتر تخفیف بدهید. به این ترتیب مشتری شما از خریدش راضی خواهد بود.
این نکته را هم فراموش نکنید که با بالا بردن قیمت باید کیفیت خدمات و محصولات خودتان را هم بیشتر کنید. مثلا می‌توانید امکان تعویض یا پس دادن محصول را برای مشتریان در نظر بگیرید. مطالعه مقاله «بهترین استراتژی های قیمت گذاری و راز فروش بیشتر» به شما کمک می‌کند با تکنیک‌های قیمت گذاری بیشتر آشنا شوید.
8- منتظر نمانید تا شرایط بهتر شود
بدترین کار در شرایطی که مشتریان شما کمتر شده‌اند این است که هیچ کاری انجام ندهید. خیلی از فروشندگان فکر می‌کنند کاری از دست‌شان برنمی‌آید و باید منتظر بمانند تا بازار خود به خود رونق بگیرد. این انتظار هیچ فایده‌ای ندارد. باید خودتان دست به کار شوید و شرایط را بهتر کنید. مثلا در شرایطی که ویروس کرونا صنعت گردشگری را از رونق انداخته است، برخی از کسب وکارهای این حوزه برای درآمدزایی دست به اقدامات جالبی زده‌اند.
به عنوان نمونه یکی از مجموعه‌های بوم گردی ایران بعد از شیوع کرونا به تولید سوغات و صنایع دستی محلی پرداختند. این مجموعه محصولاتش را به صورت اینترنتی به فروش می‌رساند. همین کسب و کار توانسته در دوران رکود بازار گردشگری همچنان سودآوری داشته باشد.
از رکود نترسید و آن را به چشم یک فرصت ببینید
رکود و کاهش مشتری را به عنوان یک فرصت برای پیشرفت در نظر بگیرید. شاید باورتان نشود اما افراد زیادی با پشتکار و شناخت بازار توانستند شرکتی را از مرز ورشکستگی نجات دهند. به عنوان مثال شرکت اپل که الان یکی از بزرگ‌ترین و پردرآمدترین شرکت‌های دنیاست، در سال 1997 در حال ورشکستی بود. این شرکت در حالی که تنها 90 روز تا ورشکستگی کامل فاصله داشت، استیو جابز را دوباره به عنوان مدیر عامل به خدمت گرفت.
حماسه تبدیل شدن شرکتی ورشکسته به یک غول تجاری، درس‌های زیادی برای ما دارد. استیو جابز در همان زمان در جلسه‌ای که با کامندان اپل داشت گفت: “چالش ما این نیست که اپل را به شرایط قبل بازگردانیم. بلکه باید یک اپل عالی را از نو بسازیم.” به این ترتیب استیو جابز برای خارج کردن اپل از رکود تصمیم گرفت محصولات متفاوتی را عرضه کند. شرکتی که تا آن زمان فقط کامپیوتر تولید می‌کرد، یک محصول انقلابی برای پخش موسیقی ساخت.
آیپادهای اپل بیش از 400 میلیون دستگاه فروش داشتند و نقش مهمی در موفقیت اپل ایفا کردند. مهم‌ترین درس موجود در داستان اپل این است که هرگز نباید به گذشته نگاه کنید. در واقع هدف شما نباید این باشد که اوضاع مثل سابق شود. بلکه باید هدفی بزرگ‌تر و بهتر برای رشد کسب و کارتان داشته باشید. یکی از راه‌های افزایش فروش این است که محصولتان را اینترنتی بفروشید. برای این کار می‌توانید دوره رایگان کسب درآمد از اینترنت را مشاهده کنید تا با اصول و ترفندهای آن آشنا شوید.
برای رشد کسب و کارتان صبر و حوصله داشته باشید
خارج شدن از رکود و رونق کسب و کارتان به زمان نیاز دارد. پس باید صبر داشته باشید و بعد از تحقیق و بررسی، بهترین روش را برای رونق کسب و کارتان انتخاب کنید. بدترین کار در چنین شرایطی ناامیدی و تلاش نکردن است. حتی اگر در حال حاضر کسب و کارتان رونق خوبی دارد، بهتر است به فکر زمان رکود هم باشید. به این ترتیب در صورت راکد شدن بازار شما برنامه دارید و می‌دانید که باید چه کار کنید.
یکی از دلایل اصلی رکود کسب و کارها این است که با تغییرات شرایط و بازار، خودشان را تغییر نمی‌دهند. مثلا همین الان اکثر مردم به خرید از فروشگاه‌های اینترنتی تمایل دارند. در چنین شرایطی احتمال کم شدن مشتریان بازارهای سنتی اصلا دور از انتظار نیست. پس باید تا دیر نشده کسب و کارتان را مجازی کنید تا دچار این رکود نشوید. در نهایت برای راه‌اندازی فروشگاه اینترنتی می‌توانید روی ما حساب کنید. فقط کافیست هر سوالی که در این زمینه دارید را در قسمت نظرات بنویسید یا با شماره 02191003383 داخلی 2 تماس بگیرید.
