زمان مطالعه: 6 دقیقه
در گذشته محصولات، ابزارها و فناوری‌های مختلف به شکل فیزیکی در دسترس کاربران قرار می‌گرفت. اما امروزه این موارد به عنوان سرویس‌های تحت شبکه در اختیار کاربران قرار می‌گیرد. سرویس XaaS، به مفهوم ارائه هر نوع خدمات بر بستر ابر است که فروشندگان بر مبنای الگوی خدمات رسانی از طریق شبکه، در دسترس کاربران قرار می‌دهند. این موضوع باعث شده بسیاری از کسب و کارها در حوزه‌های مختلف، فضای ابری را به عنوان بخشی از سیستم تحول دیجیتال خود در نظر بگیرند. همراه ما بمانید تا راجع به سرویس XaaS بیشتر صحبت کنیم.
سرویس XaaS چیست؟
XaaS ، فرم کوتاه عبارت X as a Service و یک اصطلاح کلی است که بر ارائه هر نوع سرویس (Anything as a service یا everything as a service ) بر بستر ابر تاکید می‌کند. حتما می‌دانید که خدمات ابری یا Cloud services، مجموعه‌ای از سرویس‌ها بر اساس معماری پردازش ابری است که در بستر اینترنت ارائه می‌شود.
به کمک فناوری‌ها و معماری‌هایی که در لایه‌های مختلف XaaS وجود دارد، می‌توانید راهکارهای مختلفی را در بستر ابری به کاربران ارائه دهید.
این اصطلاح به خدماتی اشاره می‌کند که با استفاده از مدل قیمت گذاری رایانش ابری پرداخت می‌شوند. در صورت نیاز، سرویس XaaS می‌تواند با خدمات فناوری اطلاعات ارئه شده توسط یک ارئه دهنده خدمات، افزایش یا کاهش پیدا کند.
هر چند فناوری‌های سیستم XaaS متفاوت‌اند، اما 3 مدل سرویس‌های رایانش ابری، از سایر مدل‌ها پرکاربردتر هستند:
- Software as a Service (SaaS): نرم افزار به عنوان یک سرویس: شامل گستره متنوعی از برنامه‌های ابری است مواردی مانند برنامه‌های گوگل، Microsoft Office و… که در آن تمام زیرساخت‌ها برنامه‌ها توسط سرویس دهنده ابری ارائه می‌شوند.
- Platform as a Service (PaaS): پلتفرم به عنوان یک سرویس: در این مدل، سرویس دهنده، امکانات سخت افزاری و ابزارهای مورد نیاز مشتریان را برای استفاده از محصولات مختلف فراهم می‌کند.
- Infrastructure as a Service (IaaS): زیرساخت به عنوان یک سرویس: به کاربران امکان می‌دهد سرورهای مورد نیاز خود را به صورت ابری از ارائه دهنده سرویس ابری در اختیار گرفته و مدیریت کنند.
کلیک کنید تا با رایانش ابری و سرویس‌های آن به طور کامل آشنا شوید.
مزایای سرویس XaaS چیست؟
مزایای سرویس XaaS عبارت است از:
کاهش هزینه‌ها
مدل‌های سرویس ابری، هزینه‌ها را کاهش می‌دهند و استقرار فناوری اطلاعات را ساده‌تر می‌کنند. در واقع، سازمان‌ها با کاهش زیرساخت‌های فناوری اطلاعات خود، از سرورها، هارد دیسک‌ها، سوئیچ‌های شبکه و استقرار نرم افزار کمتری در مراکز داده خود استفاده می‌کنند.
کسب و کارها با خرید خدمات از ارائه دهندگان از طریق پرداخت حق اشتراک، می‌توانند هزینه‌ها را کاهش دهند. قبل از فراگیر شدن سرویس XaaS و سایر سیستم‌های ابری، کسب و کارها مجبور بودند همه محصولات و خدمات مورد نیاز خود مانند نرم افزار، سخت افزار، سرور، امنیت، زیرساخت‌ها و… را به صورت تک خریداری کنند. سپس همه چیز را به یکدیگر پیوند بزنند تا شبکه ایجاد شود. اما اکنون با سیستم XaaS، کسب و کارها هر چیزی را که نیاز دارند به سادگی خریداری کرده و هزینه‌ها را در حین انجام کار پرداخت می‌کنند. در حقیقت، هزینه‌های سرمایه‌ای قبلی به هزینه‌های عملیاتی تبدیل می‌شود.
صرفه جویی در استفاده از فضا و نیروی کار
مدل XaaS به فضا و نیروی کار زیادی نیاز ندارد. این موضوع، تعداد کارکنان فناوری اطلاعات را کاهش می‌دهد و بخش IT سازمان شما را قادر می‌سازد تا با تمرکز بر فرآیندهای تجاری و پروژه‌های مهم، تجربه بهتری برای مشتریان فراهم کند. علاوه بر این، استفاده از خدمات خارجی به جای استقرار فناوری در محل، بسیاری از هزینه‌های سرمایه‌ای را به سمت هزینه‌های عملیاتی هدایت می‌کند.
پشتیبانی فنی
با سرویس XaaS، کارکنان ارائه دهنده شخص ثالث، سرویس‌های ارائه شده را حفظ، ارتقا و عیب یابی می‌کنند. در نتیجه مشتریان به پرسنل پشتیبانی در محل نیاز چندانی ندارند.
مقیاس پذیری
بسته به نیازهای کسب و کار، خدمات سرویس XaaS می‌تواند افزایش یا کاهش پیدا کند.
سرعت دادن به برنامه‌های جدید و فرآیندهای تجاری
مدل XaaS به کسب و کارها امکان می‌دهد تا با برنامه‌ها یا راه‌حل‌های جدید، به سرعت با شرایط متغیر بازار سازگار و هماهنگ شوند. با استفاده از رویکردهای اجاره‌ای چندگانه (multi tenant)، خدمات ابری می‌توانند انعطاف پذیری مورد نیاز شما را ارائه دهند. در این مدل، تجمیع منابع و پشتیبانی کشش سریع، به این معنی است که رهبران کسب و کار می‌توانند در صورت نیاز، خدمات را به سادگی اضافه یا کم کنند. در نهایت، کسب و کار شما با این مدل می‌تواند به سرعت به فناوری‌های جدید دسترسی پیدا کند. همچنین، در صورت نیاز کاربران به منابع جدید، زیرساخت‌ها را به طور خودکار مقیاس بندی کند.
انتقال منابع IT به پروژه‌های با ارزش‌تر
معمولا سازمان‌های فناوری اطلاعات به مدل تحویل XaaS روی می‌آورند تا عملیات را ساده‌تر و سریع‌تر پیش برده و منابع را برای نوآوری آزاد کنند. همچنین آنها از مزایای مدل XaaS برای تغییر دیجیتال و چابکی بیشتر در سازمان استفاده می‌کنند.
معایب سرویس XaaS چیست؟
استفاده از این مدل، مشکلاتی نیز به همراه دارد که اکنون به برخی از آنها اشاره می‌کنیم.
مشکلات اینترنت
گاهش اوقات اینترنت با مشکل روبرو می‌شود. خرابی اینترنت، ارائه دهنده سرویس XaaS را نیز با مشکل مواجه می‌کند. هر چند که با XaaS، می‌توانید مطمئن باشید که مسائل مربوط به قابلیت اطمینان اینترنت، انعطاف پذیری و مدیریت منابع زیرساختی وجود دارد. اما در صورتی که مدل XaaS از کار بیفتد، کاربران نمی‌توانند از آن استفاده کنند. به خاطر داشته باشید که ارائه دهندگان سرویس XaaS می‌توانند خدمات را از طریق SLA نیز تضمین کنند.
مشکلات عملکرد
با فراگیر شدن استفاده از سرویس XaaS، مواردی مانند پهنای باند، ذخیره سازی داده و زمان‌های بازیابی، ممکن است دچار مشکل شوند. همچنین، در صورتی که مشتریان زیادی از منابع مشابه استفاده کنند، عملکرد سیستم کند می‌شود. علاوه بر این، برنامه‌هایی که در محیط‌های مجازی اجرا می‌شوند، مانند مدیریت مداوم و امنیت سرویس‌های ابری نیز تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
پیچیدگی
فناوری به روش XaaS، می‌تواند دردسرها و مشکلات کارکنان بخش IT را کم کند. با این حال در صورتی که مشکلی ایجاد شود، ممکن است عیب یابی و رفع مشکل، سخت‌تر باشد. بنابراین، کارکنان داخلی IT باید در مورد فناوری‌های جدید، کاملا به روز باشند.
اگرچه هزینه استفاده از مدل‌های XaaS ممکن است بسیار زیاد باشد، با این حال، برخی کسب و کارها تمایل دارند محیط و زیرساخت‌های ارائه دهنده خدمات XaaS خود را حفظ کنند. همچنین، خرید یک ارائه دهنده XaaS، سرویسی را متوقف می‌کند یا نقشه راه را تغییر می‌دهد. این موضوع، معمولا تاثیر زیادی بر کاربران XaaS دارد.
محدودیت دید
مشتریان، بر محیط و زیرساخت ارائه دهنده خدمات، دید و کنترل محدودی دارند.
وابستگی مشتریان
مشتریان برای دریافت خدمات ثابت به ارائه دهندگان خدمات وابسته می‌شوند. با این حال، فروشندگان هر زمان که بخواهند می‌توانند ارائه برخی خدمات را متوقف کنند یا ویژگی آنها را تغییر دهند.
تهدیدات امنیتی
در صورتی که یک ارائه دهنده با نقص امنیتی مواجه شود، داده‌ها کاربران در معرض خطر قرار می‌گیرد.
هزینه‌های غیرمنتظره
هر چند روش پرداخت در مدل XaaS بسیار راحت و سریع است، اما می‌تواند کاربران را متحمل هزینه‌های پنهان یا غیرمنتظره کند.
چند نمونه از مدل XaaS
از آنجا که XaaS مخفف هر چیزی به عنوان سرویس است. بنابراین لیست نمونه‌ها بسیار زیاد است. چرا که بسیاری از انواع منابع یا خدمات فناوری اطلاعات، به وسیله این روش ارائه می‌شوند.
همان طور که اشاره کردیم، مدل‌های رایانش ابری به 3 دسته تقسیم می‌شوند: نرم افزار به عنوان سرویس (SaaS)، پلتفرم به عنوان سرویس (PaaS) و زیر ساخت به عنوان سرویس (IaaS).
خارج از این تقسیم بندی، نمونه‌های دیگری هم وجود دارد که عبارتند از:
- ارتباطات یکپارچه به عنوان یک سرویس (UCaaS): نرم افزار میزبانی است که از ارتباطات همزمان و ناهمزمان در هر دستگاهی پشتیبانی می‌کند. این سیستم، همکاری تیمی را آسان‌تر می‌کند.
- شبکه به عنوان یک سرویس (NaaS): زیر ساخت شبکه میزبانی شده است که توسط شخص ثالث ارائه می‌شود.
- پایگاه داده به عنوان یک سرویس (DBaaS): دسترسی به پلتفرم پایگاه داده را از طریق ابر فراهم می‌کند. ارائه دهندگان عمومی فضای ابری مانند AWS و Azure، معمولا دارای پیشنهادات DBaaS هستند.
- بازیابی فاجعه به عنوان یک دسرویس (DRaaS): ارائه دهندگان ابر را قادر می‌سازد به سازمان‌ها کمک کنند تا پس از یک فاجعه، عملکرد خود را مجددا آغاز کنند.
- ذخیره سازی به عنوان یک سرویس (STaaS): برنامه‌ها، داده‌ها و سیستم‌های ذخیره سازی پشتیبان را در فضای ابری فراهم می‌کند.
- دستگاه به عنوان یک سرویس (DaaS): زمانی است که یک فروشنده شخص ثالث، رایانه‌های شخصی، تلفن‌های هوشمند و سایر دستگاه‌های محاسباتی تلفن همراه را به عنوان یک سرویس پولی ارائه می‌دهد.
- بدافزار به عنوان یک سرویس (MaaS): نوعی SaaS امنیتی است که از طریق ابر عمومی ارائه می‌شود تا در محافظت از باج افزارها به سازمان کمک کند.
- احراز هویت به عنوان یک سرویس (AaaS): برای مدیریت هویت و دسترسی از خدمات ابری استفاده می‌کند.
- Containers به عنوان یک سرویس (CaaS): استقرار و مدیریت کانتینرها را با استفاده از مجازی سازی مبتنی بر کانتینر امکان پذیر می‌سازد.
- عملکرد به عنوان یک سرویس (FaaS): به مشتریان ابری امکان می‌دهد تا ضمن توسعه برنامه‌ها، قابلیت‌ها را نیز گسترش دهند. همچنین، تنها زمانی شارژ شوند که عملکرد اجرا شود.
آینده سرویس XaaS
ترکیبی از رایانش ابری و دسترسی به اینترنت با پهنای باند بالا، نوید بخش رشد XaaS در آینده است. فروشندگان و پژوهشگران می‌توانند ثابت کنند که سرویس XaaS به عنوان یک مدل کسب و کار، پس از مدتی به جریان اصلی تبدیل می‌شود، چرا که مشتریان هر روز حجم کار بیشتری را به فضای ابری وارد می‌کنند.
مواردی مانند همگرایی سیستم 5G، کلان داده، هوش مصنوعی، اتوماسیون، یادگیری ماشین و اینترنت اشیا، به حرکت به سمت فضای ابری و مدل XaaS کمک می‌کند.
هر چند برخی سازمان‌ها به دلیل مشکلات و نگرانی‌های امنیتی، در پذیرش سرویس XaaS تردید دارند، اما امروزه ارائه دهندگان خدمات، به طور فزاینده بر این سرویس متمرکز هستند.
